Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocukların Eğitimleri

DEHB ‘li çocuklar okul ortamında aile ortamından daha fazla sorun yaşarlar. Genellikle bu çocuklar okul yıllarında tespit edilir.Okula başladıkları ilk dersten itibaren dersi dinlemede ve programı takip etmede zorlanan bu çocuklar öğretmenin hemen dikkatini çekerler.

DEHB ‘ li çocuklar kurallara uymakta zorluk yaşarlar.Özellikle sınavlarda soruları yeterince anlamadıkları için başarısız olurlar.Basit dilbilgisi kuralları , noktalama işaretleri , fen yada matematik formüllerini yazmada eksiklikleri yada hatalari vardır.

Dersin akışını bozan , dersi dinlemeyen , öğretmenin dediğini yapmayan bu çocuklar ayrı bir yerde kontrol altında tutulmaya çalışılmaktadır.Bu tutum oldukça yanlıştır.Sahip oldukları özel durumu gözönünde bulundurarak çocuğa uygun sınıf ortamı hazırlanmalıdır. Bu sorunların önlenmesi ve çözümü için özel eğitim ve öğretim yöntemlerinin kullanılması zorunludur.

DEHB ‘ li çocuklara yaklaşım , öğretmenlerin özelliklerine gore farklılık göstermektedir.Burada önemli olan öğretmenin bu konuda bilgili ve bilinçli olmasıdır.En ideal öğretmen tipi ilgili ve duyarlı öğretmen tipidir.

  • İlgili ve duyarlı öğretmen tipi sadece DEHB ‘li olan öğrenciler için değil tüm öğrenciler için ideal öğretmen tipidir.Bu öğretmenler
  • Her öğrenciyi kendi içinde değerlendirirler.
  • Dikkat çekici yöntemler kullanırlar.
  • Öğrencileri cesaretlendirirler.
  • Güvenli bir sınıf ortamı sunarlar.
  • Sınıf kuralları vardır.Her kuralın mantıklı bir açıklaması vardır.Kurallarauyuldugunda verilecek ödüller yada uyulmadığında verilecek cezalar önceden belirlenmiştir.
  • Dinamik , pozitif ve güleryüzlüdürler.

DEHB ‘Lİ OLAN ÇOCUKLAR İÇİN İDEAL SINIF ORTAMI

Öğretmenler sık sık görsel ve işitsel materyaller kullanmalıdırlar.Ögrenme sürecinde ne kadar çok duyu organı devreye girerse o kadar yararlıdır.Öğrencilerin uymaları istenen kurallar onlara açıkça öğretilmeli , istenen biçimde davranmanın ve davranmamanın doğuracağı sonuçların neler olacağı belirlenip öğrencitarafından bilinmesinin sağlanması gerekir.DEHB ‘li cocuğun öğretmene yakın yerlerde oturması gerekir.Sırasının dikkati dağıtacak maddelerden arındırılması gerekir.

Hareket ihtiyacına uygun sınıf ortamı

  • DEHB li çocukların sıralarında süreklioturmalarını beklemek yanlıştır.Onemliolan hareket etme ihtiyacı içinde olan çocuğun bu isteğikendiisteğişeklinde değil öğretmenin isteğive ders konusu dahilinde karşılanmalıdır.Orneğin çocuk sık sık tahtaya kaldırılmalı çocuğa sık sık soru sorulmalıdır.Çocuktan sınıf penceresini açması,perdeyi yada sırasını düzeltmesi istenebilir.
  • Bu çocuklara bazen anlayışgösterilmelisırasında ayağa kalkma davranışı bazen görmezden gelinmelıdir.Hareket ihtiyac sınıf düzenini bozmayacak şekilde karşılanmalıdır.

Sınıf kurallarının öğretilmesi

  • Sınıf kurallarının gerekçesi öğrencilere açıklanmalıdır.Bu kurallara neden gerek duyulduğu ve elde edilecek yararlar anlatılmalıdır.Kurallar yazılı olarak yada resimlendirilmişbiçimde görülebilir bir yere asılmalıdır.Beklenen davranıslar uygulama yapılarakgösterilmelive öğrencilerin alıştırma yapmalarına olanak verilmelidir.Öğrencilerikurallara uymaya ve beklenen davranışlara yöneltmek için hem özendiricihemde caydırıcı yöntemlerden yararlanılmalıdır

ÖDEVLER

  • DEHB li çocukların ödevleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.Genellikle ödevlerini yapmadan gelirler.Bazı çocuklarda ödevini yapar çantasına koyar ama getirip getirmediğinihatırlayamaz.Öğretmen ödevleri sık sık kontrol etmeli yada sınıf arkadaşlarından birisine konrol ettirmelive ödev kaydı tutmalıdır.Yada ödevler toplanmalıveya ödevleri teslim edecekleri bir yer belirlenmeliöğrenciler ödevlerini oraya koymalıdırlar.Bütün ödevleri tahtaya yazmalı, her çocuğun ödevi yapıp yapmadığı kontrol edilmelidir.

Ödev Zamanını ve Yerini Belirlemek

  • Ödevin ne zaman yapılacağına önceden karar vermeli ve yine önceden hazırlanmış bir program içinde ödev saati belirlenmiş olmalıdır.
  • Çocuk dinlenmiş ve yemek yeme gibi gereksinimleri karşılanmış olmalıdır.
  • Tutarlı ve sabit bir zaman olmalıdır.
  • Erken bir saat seçilmelidir.Ödevler bittikten sonra çocuğa kendisi için ayırabileceği bir zaman kalmalıdır.

Ödevi parçalara bölmek

  • DEHB ‘ li bir cocuğa 30 dakika sürecek bir ödev verilecekse örneğin 20 toplama işlemi . Bu calışma onar dakikalık bölumlere ayrılarak verilmelidir. Ilk on dakikada şuradan şuraya kadar yap , ikinci on dakikada şuradan şuraya kadar yap şeklinde Böylece ödevin birinci on dakikasını bitiren çocuk başarma ve bir işi bitirme mutluluğunu yaşayacak ve bu teşvikle ödevin kalanını yaparken daha istekli olacaktır.

Davranış sözleşmeleri

  • Öğrenciden hangi davranışları beklediğinizi ve istendiği gibi davrandığında ödülün ne olacağını belirleyen bir sözleşme yapılır .Bu sözleşmeler sık sık ödülleri değiştirerek yenilenir.Sözleşmenin altına öğrenci ve öğretmen imza atar.

Hep birlikte yanıt verme yöntemleri

  • Anlatılanları anlayıp anlamadıklarını anlamak için tek bir öğrenciye soru sormak ,diğer çocukların kargaşa çıkarmalarına fırsat verir.Bundan sakınmak için sınıfın hep birlikte cevap vermesine izin verilmelidir.Örneğin öğretmen tahtadaki bir cümleyi önce içlerinden sessizce okumalarını ister sonra hep birlikte okutur.

YAZIM KURALLARI ÖĞRETİMİ

  • DEHB ‘ li çocuklar yazım yanlışlarına dikkat etmez ve yazılı çalışmalarını düzeltmekte zorlanırlar.Yazım kurallarında bu öğrencilere yardımcı olmak için :
  • Öğrencilere sık sık büyük harflere ve noktalama işaretlerine dikkat etmeleri hatırlatılmalıdır.
  • Yanlışlarını bulmada onlara yardım edilmelidir.
  • Öğrenciler birbirlerinin çalışmalarını düzeltmeleri için ikili üçlü kümeler halinde gruplandırılmalıdır.
  • Öğrencilere ödevlerini yaparken daktilo ve bilgisayar kullanmalarına izin verilmelidir.
  • Sayfa üzerine renkli kalemlerle nerede başlayıp nerede satırın bittiğini gösteren işaretler konmalıdır.
  • Öğretmen yazı yazdırırken yazıyı yavaş okumalı, öğrencilere bir sonraki sözcüğe geçmeden önce dikkatle yazmaları için yeterli zaman verilmelidir

MATEMATİK EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİLER

  • Matematik becerilerini öğrenmeyi eğlenceli hale getiren bilgisayar programları kullanılabilir.Bilgisayar programları sürekli değişen uyaranlar yoluyla dikkat eksikliği olan öğrencinin dikkatini toplamasını ve sürdürmesini sağlar.
  • İşlemlerin ve sayıların işaretlerindeki değişiklikler renkli kalemlerle belirginleştirilebilir.Hesaplanmaya nereden başlanmasını hatırlatmak için birler basamağı renkli bir nokta ile gösterilebilir.
  • DEHB ‘ li öğrencinin içinden okuması gereken bir problemi az sesle dudaklarını oynatarak okumasına izin verilmelidir.Bu dikkati sürdürme açısından önemlidir.

Anne babalar için önemli bazı öneriler

1 - Kendi cocuğunuzun ihtiyaçlarının özel bir ilgi gerektirdiğini kabul etmek gerekir.

2 - Sınıftaki diğer çocukların eğitsel hak ve ihtiyaçları unutulmamalıdır.

3 - Ögretmenler ve okulla bitmek bilmeyen tartışmalara girmeyin.

4 - Çocuğunuzun mutlaka özel eğitim desteği alması gerektiğini unutmayın .

5 - Okulun rehber öğretmeni ile sürekli iletişim içinde olun .

6 –Çocuğunuzla konuşurken göz hizasına inerek anlamlı göz kontağını sağlayacak şekilde konuşun

7-Çocuğunuzun ilgi ve istekleri doğrultusunda spor faaliyetleri,sosyal aktivitelere yönlendirebilirsiniz

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Hiperaktif Çocuk Okulda-Editör:Yankı YAZGAN

Ana- Baba-Öğretmen El Kitabı DEHB-Dr.Özlem Sürücü

Bireysel Farklılıkları İnceleme Yaklaşımları-Prof.Dr.Mehmet Özyürek

 

Özel Eğitim Öğretmeni

Şirin BOZOK AKGÜL